- Fakt czy mit: Podgrzewanie jedzenia w kuchence mikrofalowej zmniejsza jego wartość odżywczą.
- Fakt czy mit: Można podgrzać wodę przy użyciu kuchenki mikrofalowej
- Fakt czy mit: Promieniowanie mikrofalowe szkodzi ludziom.
- Fakt czy mit: Nie w każdym naczyniu można podgrzewać posiłki w mikrofalówce.
- Podsumowanie: Czy kuchenka mikrofalowa pływa na jakość pożywienia?
Mikrofalówki bardzo ułatwiają życie. Można w nich szybko podgrzać jedną porcję przygotowanego wcześniej obiadu albo nieco chłodnego posiłku dostarczonego przez catering. Jednak wokół mikrofalówek narosło sporo dziwnych twierdzeń. Utarło się bowiem, że fale mikrofalowe są szkodliwe dla naszego zdrowia, a podczas obróbki cieplnej dochodzi do niebezpiecznych reakcji, które niwelują składniki mineralne. Sami wielokrotnie spotkaliśmy się z podejściem, że podczas wytwarzania wystarczającej temperatury powstają fale elektromagnetyczne, które są rakotwórcze.
Które z nich są prawdziwe, a które nie? Poznaj najbardziej popularne fakty i mity o jedzeniu z mikrofali.
Fakt czy mit: Podgrzewanie jedzenia w kuchence mikrofalowej zmniejsza jego wartość odżywczą.
Mit! Czy wiesz, dlaczego jedzenie podgrzewane w mikrofali staje się gorące? Pod wpływem promieniowania mikrofalowego cząsteczki wody w posiłku zaczynają wibrować. Nie powstają żadne szkodliwe substancje, a nawet może się okazać, że taki posiłek zachowa więcej wartości odżywczych [1]! Niektóre składniki pokarmowe (np. witamina C) rozkładają się w czasie tradycyjnego podgrzewania, ale całkiem nieźle znoszą podgrzewanie w mikrofali.
Zgodnie z zaleceniami Harvard Medical School gotowanie, w wyniku którego jedzenie traci najmniej wartości odżywczych, to gotowanie:
- szybkie,
- podnoszące temperaturę przez możliwie najkrótszy czas,
- wymagające jak najmniejszej płynów.
Używanie do podgrzewania jedzenia czy obróbki termicznej warzyw kuchenki mikrofalowej i niewielkiej ilości wody spełnia wszystkie te kryteria[2]. W pewnym sensie woda w pożywieniu „paruje” wewnątrz niego, przez co zostaje w nim więcej minerałów i witamin niż w posiłkach przygotowanych w inny sposób. Sam proces podgrzewania potraw nie wpływa więc negatywnie na jako wartości odżywcze czy ilość składników mineralnych. Jeśli chcesz mieć pewność, że jedzenie z mikrofalówki będzie w 100% jędrne i zdrowe – podlej je odrobiną wody.
Gotowanie warzyw sprawia, że część substancji zostaje w wodzie. Monika Ciesielska, dietetyczka, wyjaśnia: „Gotowane w wodzie brokuły tracą glukozynolany, czyli związki zawierające siarkę, które mogą nadać warzywom właściwości przeciwnowotworowe (a także smak – przez wielu uważanych za przyjemnie charakterystyczny, a przez niektórych – za obrzydliwy)”[3].
Fakt czy mit: Można podgrzać wodę przy użyciu kuchenki mikrofalowej
Fakt/mit. Można, ale zdarza się, że taki sposób podgrzewania jest niebezpieczny.
Podgrzewanie w mikrofali wody na herbatę czy kawę może skończyć się poważnym wypadkiem. Agencja Żywności i Leków (FDA) otrzymywała doniesienia o oparzeniach skóry na rękach i twarzy, które powstały w wyniku gwałtownego wytrysku wody przegrzanej w kuchence mikrofalowej. Woda przegrzana to inaczej woda podgrzana powyżej temperatury wrzenia – nie wygląda na wrzącą, jeśli znajduje się w czystym naczyniu. Jednak już niewielki ruch, np. podniesienie naczynia albo wsypanie do niego łyżeczki kawy, może spowodować gwałtowną „erupcję” wrzątku.
Dodanie do czystej wody cukru albo kawy rozpuszczalnej przed podgrzewaniem w mikrofali zmniejsza ryzyko oparzenia. Nie należy też przekraczać czasu ani mocy podgrzewania, którą zaleca producent[4].
Dokładny opis oddziaływania cząsteczek wody opisaliśmy w poprzednim micie.
Fakt czy mit: Promieniowanie mikrofalowe szkodzi ludziom.
Fakt. W latach 50. XX wieku otwarte kuchenki mikrofalowe były czymś normalnym, ale na szczęście producenci sprzętu AGD w końcu zmienili je w szczelne skrzynki. Współczesne mikrofalówki są tak skonstruowane, że nie szkodzą zdrowiu, jeśli używa się ich zgodnie z zasadami bezpieczeństwa. Jednak fakty pozostaną faktami: Promieniowanie mikrofalowe w odpowiednio dużych dawkach może powodować bolesne oparzenia. Mikrofale szczególnie źle wpływają na jądra i oczy (zwłaszcza siatkówkę). Z tych powodów nie wolno podgrzewać jedzenia bez uprzedniego zamknięcia mikrofalówki – na szczęście prawdopodobnie we wszystkich nowoczesnych urządzeniach jest to po prostu niemożliwe.
Większość oparzeń i urazów związanych z kuchenkami mikrofalowymi powodują gorące pojemniki oraz przegrzane płyny i żywność, a nie samo promieniowanie. Bardzo rzadkie przypadki obrażeń spowodowanych przez mikrofale miały związek z nietypowymi okolicznościami albo niewłaściwym serwisowaniem urządzenia (np. zużytymi uszczelkami)[4].
Fakt czy mit: Nie w każdym naczyniu można podgrzewać posiłki w mikrofalówce.
Fakt. Można, ale nie każde naczynie wytrzyma wysoką temperaturę i nie każdy materiał dostosowany jest do kuchenek mikrofalowych.
Nigdy nie używaj też do tego celu metalowych naczyń! Co ciekawe, plastikowe pojemniki także nie są najlepszym wyborem. Wykazały to badania[5] przeprowadzone przez zespół naukowców pod kierunkiem dra Leonardo Transande’a z Centrum Medycznego NYU Langone. Naukowiec sprawdzał poziom ftalanów (ftalanu dwuizononylu, DINP oraz ftalanu dwuizodecylu, DIDP), które występowały m.in. w pojemnikach marki Tupperware, w moczu dzieci i młodzieży spożywających jedzenie podgrzewane w naczyniach z tworzywa sztucznego. Pomiary wykonano w latach 2009 oraz 2012, aby ocenić ich wpływ na występowanie podwyższonego ciśnienia tętniczego.
Analiza wykazała „duży związek między wysokim ciśnieniem a obecnością ftalanów w organizmach badanych dzieci i nastolatków”[5]. Ftalany mogą przyczyniać się do wzrostu ciśnienia i insulinoopornosci, a tym samym zwiększenia prawdopodobieństwa zachorowania na cukrzycę. Aby zminimalizować ryzyko, naukowcy zalecają unikanie podgrzewania w mikrofali jedzenia w plastikowych pojemnikach i folii spożywczej[4],[5]. Jakie materiały będą więc dobre do mikrofalówki? Naczynia szklane, papierowe, ceramiczne i niektóre tworzywa sztuczne[4].
Jeśli nie wiesz czy możliwe jest podgrzewanie posiłków w danym naczyniu – zajrzyj na dno, gdzie producent pozostawił wszelkie, niezbędne informacje.
Podsumowanie: Czy kuchenka mikrofalowa pływa na jakość pożywienia?
Zestawienie tych kilku faktów i mitów można podsumować następująco: Zdrowe jedzenie odgrzane w mikrofali dalej będzie zdrowe, jeśli wybierzesz odpowiednie naczynie i stosujesz się do zasad bezpieczeństwa. I warto jeść brokuły! 😊
Źródła:
[1]. https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/ask-the-doctor-microwaves-impact-on-food. [dostęp online: 8.12.2022].
[2]. https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/microwave-cooking-and-nutrition. [dostęp online: 8.12.2022].
[3]. Ciesielska Monika, Fit Mity, w: Bez liczenia i ważenia. Zdrow(sz)y styl życia na własnych zasadach, Wydawnictwo Pełne Czasu, Kraków 2021, s. 233-234.
[4]. https://www.fda.gov/radiation-emitting-products/resources-you-radiation-emitting-products/microwave-oven-radiation. [dostęp online: 8.12.2022].
[5]. https://www.mp.pl/pacjent/dieta/aktualnosci/123936,odgrzewanie-jedzenia-w-mikrofalowce-moze-prowadzic-do-cukrzycy. [dostęp online: 8.12.2022].
